Zdrowie psychiczne staje się coraz bardziej istotnym tematem, zwłaszcza jeśli chodzi o młodych ludzi. Często skupiamy się na zdrowiu fizycznym, zapominając, że zdrowie psychiczne jest integralną częścią naszego ogólnego samopoczucia. Problemy ze zdrowiem fizycznym są łatwo zauważalne, ale te związane z psychiką mogą zostać przeoczone. Zdrowie psychiczne obejmuje nie tylko dobre samopoczucie emocjonalne, ale także zdolność radzenia sobie ze stresem, pokonywania wyzwań i utrzymywania zdrowych relacji. Jest jak nić łącząca myśli, uczucia i działania. O kwestiach zdrowia psychicznego rozmawialiśmy z panem Tomasem i panią Kamile Šlapikai, psychologami z Centrum Aktywności Młodzieży w Druskiennikach.
Zdrowie psychiczne jest istotnym tematem, szczególnie wśród młodych ludzi. Jak możemy im wyjaśnić, co to takiego i dlaczego dbanie o dobre samopoczucie psychiczne jest ważne?
Postrzeganie zdrowia przez daną osobę często bywa opisywane w kategoriach zdrowia fizycznego i psychicznego. Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak zdrowie fizyczne. Lubimy używać prostego przykładu: jeśli ramię jest złamane, możemy odczuwać rzeczywisty ból fizyczny, ale jednocześnie doświadczyć nagłych zmian w życiu – może być trudno wykonywać pewne czynności, można odczuwać niepokój i strach o to, jak ramię się zagoi, możemy czuć się nieporadni i inni. Da się więc stwierdzić, że zdrowie psychiczne, choć trudniejsze do oceny, jest silnie związane z doznaniami fizycznymi, otaczającym nas środowiskiem, wydarzeniami i ich oceną.
Jakie znaczenie dla młodzieży z gminy Druskienniki ma zachowanie zdrowia psychicznego?
Dotyczy to zarówno gminy Druskienniki, jak i każdego zakątka świata. Po pierwsze, my sami jesteśmy odpowiedzialni za nasze zdrowie i aby czuć się efektywnymi, zadowolonymi z życia i pewnymi siebie ludźmi, musimy dbać o swoje samopoczucie.
Jakie są największe wyzwania dla młodzieży w gminie Druskienniki, jeśli chodzi o zdrowie psychiczne?
Problem każdego młodego człowieka jest indywidualny, a czasami nawet trudno go umieścić w określonej kategorii, ale widzimy powtarzające się trudności w relacjach z rówieśnikami, rodzicami i społecznością szkolną. Nierzadko zdarza się, że młodzi ludzie zaczynają lepiej rozumieć swój wewnętrzny świat, szukają pomocy w przetrwaniu strat lub rozstań, w okresie dla nich intensywnie emocjonalnym.
W jaki sposób nauczyciele i rodzice mogą pomóc młodym ludziom pielęgnować i zachować zdrowie psychiczne?
Bardzo ważne jest budowanie relacji z młodą osobą, pozwalając jej na posiadanie własnych opinii, słuchając i próbując zrozumieć jej punkt widzenia. Po rozpoznaniu, że zachowanie nastolatka uległo zmianie albo czuje się on źle, należy zapytać, czy wszystko jest w porządku. Jeśli to konieczne, skierować go do specjalistów od zdrowia psychicznego. Innym ważnym aspektem, często pomijanym, jest przykład, jaki sami dajemy. Tak jak rodzic, który pali, miałby trudności z wyrobieniem w młodym człowieku nawyku niepalenia, tak rodzic lub nauczyciel, który nie dba o swoje zdrowie psychiczne, tylko o nim mówi, nie nauczy młodego człowieka pielęgnowania swojego dobrostanu.
Jakiej rady możecie udzielić nauczycielom i rodzicom, którzy mają trudności ze zrozumieniem zdrowia psychicznego młodzieży?
Zdecydowanie sugerowalibyśmy pogłębienie wiedzy psychologicznej na temat rozwoju nastolatków i związanych z tym wyzwań. Dobrym pomysłem jest również udział w szkoleniach, grupach samopomocowych, które dostarczają wiedzy i wsparcia. Jednocześnie ważne jest, aby nie przerywać wypowiedzi młodemu człowiekowi, komentując jego samopoczucie. Lepiej jest spróbować stworzyć mu bezpieczne i wspierające środowisko do dzielenia się swoimi uczuciami, normalizując w ten sposób sytuację i dając przykład, jak można pokazywać swoje doświadczenia innym. Warto powiedzieć, że jest się gotowym do wysłuchania i pomocy w razie potrzeby. A kiedy taki moment nadejdzie, naprawdę wysłuchać, bez przerywania, oceniania, a także natychmiastowego rozwiązywania problemu. Po prostu trzeba spróbować stanąć na ich miejscu, postawić się w ich sytuacji i naprawdę zrozumieć. Istnieje również infolinia dla rodziców, pomocna w uzyskaniu profesjonalnej pomocy w rozwiązywaniu problemów rodzicielskich (https://pvc.lt/tevu-linija/apie-projekta/). Zachęcamy też rodziców do szczerego wyrażania nastolatkom wszelkich wątpliwości, uczuć i obaw, jeśli ich zwyczajnie nie rozumieją.
Jakie są najczęstsze stereotypy dotyczące zdrowia psychicznego?
Chociaż dzisiejsza młodzież jest dobrze wyedukowana w kwestiach zdrowia psychicznego, a stereotypy są dość rzadkie, jednak zauważamy jeden – zawsze wybieramy pozytywne myślenie. Obraz życia składa się z różnych odcieni – doświadczamy radości, smutku, strachu, a są chwile, w których niemożliwe jest posiadanie dobrego nastawienia, i to też jest w porządku. Najważniejsze, że możemy pozostać niezłomni w tych trudnych sytuacjach. Różnorodność doświadczeń tylko nas wzmacnia.
Wywiad przeprowadziła Aušra Nedzinskienė